SEMİNER İÇERİKLERİ

Yaşam; toprak,hava ve su olmak üzere üç ana unsurdan oluşur.

Dünyada mevcut su miktarı sabittir. Katı,sıvı ve gaz halde sürekli fiziksel hal değişikliği ile dolaşım gerçekleşir.

Buz,buhar ve sıvı halde bulunan su miktarı ne artar ne de azalır.Buna karşın, suya olan ihtiyaç giderek artmaktadır.

Sanayileşme ve kentleşmenin sonucu, suya olan ihtiyacı arttırmakta ve buna paralel olarak kirlenmeyi de arttırmaktadır.

Örneğin;

▪100 litre süt üretimi için 500-600 litre suya ,

▪100 kg kağıt üretimi için 40-50 ton suya,

▪1ton çelik üretimi için 10-12 ton suya ihtiyaç vardır.

▪Köylerde,günde kişi başına su ihtiyacı 50 litre,

▪Kasabalarda,100 litre

▪Şehirlerde 200 litre’dir.

Her insan, çevreyi korumakla yükümlüdür. Çünkü çevre tüm vatandaşların ortak varlığıdır.

Kırda ve kentte,

◊Toprağın ve doğal kaynakların en iyi şekilde kullanılması ve korunması,

◊Su ,toprak ve havanın kirlenmesinin önlenmesi

◊Ülkemizin bitki ve hayvan varlığı ile doğal ve tarihi zenginliklerinin korunarak bugünkü ve gelecek kuşaklara devredilmesi

◊Bunlarla ilgili önlemlerin alınması

◊Çalışmaların yapılması, vatandaş olarak herkesin temel görevidir.

Bu görevin koordinatörü de, Çevre ve Orman Bakanlığına bağlı İl Çevre ve Orman Müdürlükleridir.

Farklı faaliyetler sonucu oluşan atıksuların arıtılıp,kabul edilebilir değerlerde alıcı ortama deşarj edilmesini sağlayan atıksu arıtma tesisleri, her ne kadar yönetmeliklere göre çevre mühendisliği bünyesinde gösterilse de elektrik,makine ve inşaat mühendisliği formasyonu ile birlikte düşünülmelidir.

Arıtma tesisleri;

• Betonarme,
• Mekanik ekipman,
• Otomasyon sistemlerinden oluşmaktadır.
• Yapısal olarak tamamen su tutucudur.
• Mutlaka statik projesine göre inşaa edilmiş ve izolasyonu yapılmış  olmalıdır.

Çevre kirliliği, çok büyük ölçüde insan faaliyetleri sonucu oluşmaktadır.İnsan faaliyetleri ile çevre kirlenmelerinin önlenmesine yönelik düzenlenen kanunlar bütününe ÇEVRE KANUNU denmektedir.

YASALAR İLE İLGİLİ BİLGİLENDİRME

Çevre ve toplum sağlığı,Cumhuriyetin kuruluşundan beri, insan sağlığının önkoşulu sayılmıştır.

• 1982 Anayasa’sı madde 17’de “Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir.” denmektedir.
• Madde 56’da ise, “Çevre sağlığını korumak,

çevrenin kirlenmesini önlemek, devletin ve vatandaşın görevidir” denmektedir.

1983 Çevre Kanunu da “ Kirleten öder”  prensibini somut hale getirmiştir.

Para Cezaları:

Her türlü atık ve artığın çevreye zarar verecek şekilde- ilgili yönetmeliklerde belirtilen standartlara uygun olmayan şekilde- alıcı ortama verilmesi durumunda;

®01/01/2006 tarihinden itibaren uygulanan para cezası miktarı 785 YTL’ dir.

®Bildirime rağmen suçun işlenmeye devam edilmesi durumunda da, para cezası miktarı 3,925 YTL’ dir.

Yapılması gerekenler

Kirli ve kullanılamaz haldeki sularıarıtarak, kullanılabilir hale getirmek

®Doğanın kirliliği tolare etme kapasitesi göz önüne alınarak düzenlenen , SKKY deşarj standartlarını  sağlayarak, suyun alıcı ortama deşarjının yapılması veya

®Farklı şekillerde arıtılmış suyun tekrar kullanılması.

 Atıksuyun arıtılmasındaki temel hedef:

 Atıksuyun deşarj edildiği ortamlarda halk sağlığına ve ekolojik dengeye olabilecek etkilerin en az düzeye indirilmesini sağlamaktır.

Atıksu parametrelerinden hangisinin ne derece arıtılacağı, kanunlar ve yönetmelikler ile belirlenmektedir..

Bir akarsuya yapılacak deşarj ile, bir deniz ortamına veya göl ortamına yapılacak deşarj kriterleri farklı olmaktadır.

Arıtılmış sular eğer sulama suyu olarak kullanılacak ise,sulama suyu standartlarına göre arıtma kademelerinin  belirlenmesi gerekmektedir.

Türk Çevre Kanunu’nun Su Kirliliği ve Kontrolü Yönetmeliği’nde toplam nüfusa bağlı olarak, evsel atıksu deşarj standartları tablolar şeklinde belirtilmiştir.

TABLO 21: EVSEL NİTELİKLİ ATIK SULARIN ALICI ORTAMA DEŞARJ  STANDARTLARI

Tablo 21.1: Sektör: Evsel Nitelikli Atıksular
(Sınıf 1: Kirlilik Yükü Ham BOİ Olarak 5-60 Kg/Gün arasında, Nüfus =84-1000)

PARAMETRE	BİRİM	KOMPOZİT NUMUNE 2 SAATLİK	KOMPOZİT NUMUNE 24 SAATLİK
BİYOKİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI	(mg/L)	50	45
KİMYASAL OKSİJEN İHTİYACI (KOİ)	(mg/L)	180	120
ASKIDA KATI MADDE (AKM)	(mg/L)	70	45
PH	–	6-9	6-9

 

Kompozit Numunelerin Alınma ve Değerlendirilme Esasları:

Kompozit Numune:

Belli zaman aralıkları ile belli miktarda alınan numunelerin karıştırılması ile elde edilir.

Madde 29– Atıksudan alınan kompozit numunelerin analiz sonuçlarının Yönetmeliklerde belirlenen atıksu deşarj standart değerlerini aşmaması gerekmektedir

Atıksu sahipleri, gerekli deşarj standartlarını sağlamak için  arıtma tesislerinin çıkış sularından deşarj izin belgesinde belirtilen aralıklarla numune almak, ölçüm ve analiz yapmak, sonuçları belgelemek ve denetimlerde beyan etmekle yükümlüdürler.

İdare, bu yükümlülüğün yerine getirilip getirilmediğini, gerekiyorsa kendi ölçümleriyle denetler. İdare tarafından yapılan bu ölçümlerin masrafı kirleten tarafından karşılanır.

Alıcı Ortama Doğrudan Boşaltım Esasları:

Madde 26- Alıcı ortama doğrudan yapılacak her türlü atıksu deşarjları için Bakanlıktan izin alınması mecburidir.

• Kirliliğin azaltılması ve arıtılması ,
• Verilen atıksu deşarj standartlarına uyulup uyulmadığı, kirletenin sorumluluğundadır.

Alıcı su ortamlarında kirlenmenin önlenebilmesi için yapılacak uygulamalarda aşağıdaki genel  esaslar geçerlidir;

• Her türlü katı atık ve artıklarla, arıtma çamurları ve fosseptik çamurlarının alıcı su ortamlarına boşaltılmaları yasaktır.
• Faaliyet türlerine göre, alıcı ortama verilen atıksular için, SKKY’ndeki tablolarda belirtilen deşarj standartları sağlanmalıdır.

Deşarj İzin İşlemi

Madde 40- Alıcı ortama deşarj için izin talep başvurusunda, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği İdari Usuller Tebliği’nde verilen başvuru formu ve deşarj izin formları gerçeğe uygun şekilde doldurulmalıdır.               

Alıcı ortama deşarj izni başvurusunda;   

▪ Dosyanın eksiksiz olarak hazırlanması

▪ Alınan en az 2 adet, 24 saatlik veya 2 saatlik kompozit atık su numunesi analiz sonuçlarının da ekte bulunması gerekmektedir.

Bu atıksu numune sonuçlarının aritmetik ortalamasının, Yönetmelik’te belirtilen standartları sağlaması  durumunda, müracaat tarihinden itibaren en geç iki  ay içerisinde deşarj izin başvurusu sonuçlandırılır.

Atıksuyun deşarjı için idare tarafından verilen izin 5 yıl süre ile geçerlidir.

İzin belgeleri periyodik olarak yenilenir.

Bu yenileme işlemi sırasında, idarece tesisin bir takım özellikleri incelenir.

Daha önce belirtilen özelliklerinde bir değişiklik olup olmadığı

* Atıksu miktar ve kirlilik yüklerinin değişip değişmediği

* Daha önce alınması istenen teknolojik tedbirlerin gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği

* Yeni tedbirlere gerek olup olmadığı,

* Ölçüm programlarının düzenli bir biçimde yapılıp yapılmadığı gibi…

Kirlenmeye Karşı Tedbir Yükümlülüğünün Devamı:

Madde 38- Deşarj izni alan kurum, kuruluş ve işletmeler, tesislerini kurup işletmeye aldıktan sonra da alıcı ortama izin belgesinde öngörülenin ötesinde kirletici atmamaya ve atıksu deşarj standartlarını aşmamakla yükümlüdür.

• İzin sahibi olmak, cezai ve hukuki işlem uygulanmasına engel teşkil etmez.

Bu hususların herhangi birinin yerine getirilmediğinin tespit edilmesi  halinde mükellefin izin işlemine yeni baştan başlaması ve bu yönetmeliğin 26 ve 37 ‘nci maddelerinde belirtilen ilkelere göre yeniden izin belgesi alması zorunludur

Kirlenmeye Karşı Tedbir Yükümlülüğünün Devamı:

Madde 39- Deşarj izinlerinin sınırlandırılmasında veya iptalinde aşağıdaki işlemler uygulanır. :

1. a) Deşarjın izin verildiği şekilde kullanımı esnasında alıcı ortamın mevcut veya ileriye yönelik kullanım amaçlarına olumsuz etkiler yaptığı tespit edildiğinde, deşarj limitleri sınırlandırılır.
2. b) Atıksu deşarj izni verilirken idare tarafından konulmuş hükümlere uygun şekilde deşarj yapılmadığı tespit edilerek bir yıl içerisinde iki defa cezai işleme tabi tutulan işletmelerin faaliyeti belirli bir süre durdurulur, bu süre sonunda da idarece istenilen şartların yerine getirilmediğinin tespiti durumunda  deşarj izni iptal edilir.

Deşarj İzninin Sınırlandırılması veya İptali:

Madde 39– Deşarj izinlerinin sınırlandırılmasında veya iptalinde aşağıdaki işlemler uygulanır.

▪Deşarjın izin verildiği şekilde yapılması durumunda bile, alıcı ortamın olumsuz etkilere maruz kaldığı tespit edildiğinde, deşarj limitleri sınırlandırılabilir.

▪Atıksu deşarj izni verildikten sonra, idare tarafından konulmuş hükümlere uygun şekilde deşarj yapılmadığı tespit edilerek, bir yıl içerisinde iki defa cezai işleme uygulanan işletmelerin faaliyeti belirli bir süre  durdurulur, bu süre sonunda  da idarece istenilen şartların yerine getirilmediğinin tespiti durumunda  deşarj izni iptal edilir.

Arıtılmış Atıksuların Sulamada Kullanımı:

• Madde 28- Sulama suyunun kıt olduğu ve ekonomik değer taşıdığı yörelerde, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, Teknik Usuller Tebliği’nde verilen sulama suyu kalite kriterlerini sağlayacak derecede arıtılmış atıksuların, sulama suyu olarak kullanılması teşvik edilir.

Bu amaçla uygulanacak ön işlemler ve yapılması gereken incelemeler, Teknik Usuller Tebliği’ne göre yapılır.

 

İşletme İzni ve Haber Verme Yükümlülüğü:

Madde 11 : Gerçekleştirilmesi planlanan kurum, kuruluş ve işletmeler, mevzuatta öngörülen arıtma tesis veya sistemlerini müstakil veya ortak olarak kurmakla yükümlüdürler.

Arıtma tesis veya sistemleri kurulup işletmeye hazır hale getirilmedikçe, kurum, kuruluş ve işletmelere işletme ve kullanım izini verilmez.

ATIKSU ARITIM PROSESLERİ

• Atıksular;

         -Evsel

-Endüstriyel olmak üzere; kaynaklarına bağlı olarak önemli farklılıklar gösterir ve bu farklılıklara göre arıtma yöntemleri de değişir.

Atıksuların genellikle %99’undan daha yüksek bir kısmı su ve yalnız geri kalan kısmı kirletici maddelerden oluşmaktadır.

ATIKSULARIN ÖZELLİKLERi

1. a) Fiziksel Özellikler:

-TKM: Toplam katı maddelerin büyük bir kısmı çözünmüş halde,geri kalan kısmı ise askıda halde bulunurlar.

Çözünmüş ve askıdaki katılar sabit veya uçucu halde bulunurlar.

Arıtma işlemlerinin çoğu “askıdaki katı maddeleri ve uçucu çözünmüş katı maddelerin” uzaklaştırılması için tasarlanır.

Koku: Atıksuda bulunan organik maddelerin bozulması ile oluşan gazlar kokuya neden olur.

×Taze atıksu kendine has bir küf kokusuna sahiptir.

Havalandırmasız ortamda kalan atıksu, kısa süre içerisinde septik hale gelir.

×Anaerobik koşullara sahip atıksu,çürük yumurta kokusuna sahip hidrojen sülfür yayımlar.Arıtma tesisinde bu kokunun duyulması, ilgili süreçlere hava verilmesi gerektiğini gösterir.

 

Sıcaklık: Bünyesinde taşınan termal enerjiyi gösterir.

Yıllık ort. atıksu sıcaklığı 10-20 ºC arasında değişir.

× Ani sıcaklık artışı sisteme endüstriyel bir atıksu deşarjı olduğu anlamına gelir.

× Ani düşüş ise,yağmur suyu girdisini işaret eder.

 

Renk: Atıksuyun rengi katı maddelerin varlığına bağlıdır.

× Normal taze atıksu,kahverengi- gri renge sahipken,

× Anaerobik koşullara sahip atıksu ise, siyah renktedir.

b)Kimyasal özellikler:

-Biyolojik oksijen ihtiyacı(BOI5):Atıksu numunesinin 5 gün boyunca stabilizasyonu için gerekli olan toplam oksijen ihtiyacını tanımlar.Biyolojik aktivite sıcaklığa bağlı olduğundan ve test 20 gün sürdüğünden,test 5 gün süre ve 20 C sıcaklık ile Standardize edilmiştir.Bu test ile mevcut besi maddesi miktarı saptanır.

-Kimyasal oksijen ihtiyacı(KOI):Atıksuların organik madde içeriğini ölçmek için, kimyasal bir madde ile oksidasyon işlemi gerçekleştirilir

• -Ph: Atıksudaki H+ iyonunun konsantrasyonunu gösterir.Evsel atıksuların Ph’ı 7-8 aralığındadır.Bu aralık mikroorganizmaların aktivasyon aralığıdır.Anaerobik koşullar sistemin ph’ını düşürür.

• -Klorür: Evsel atıksulardaki klorürün belli başlı kaynağı insan idrarıdır.

• -Azot: Atıksudaki mikroorganizmalar için besin maddesidir.Atıksulardaki azot başlıca,proteinli maddelerden ve üreden kaynaklanmaktadır.

• -Fosfor: Atıksudaki mikroorganizmalar için bir besin maddesidir.
• -Gazlar: Azot gazı,oksijen,CO2, amonyak ve metandır.Çözünmüş oksijen,aerobik canlıların solunumu için gereklidir.Atıksulardaki oksijen miktarı mikroorganizmaların tüketiminden dolayı çok düşüktür

Kirleticiler, organik veya inorganik maddelerden oluşur;

• Organik maddeler: Hidrojen,karbon,azot ve fosfor elementi içeren bileşikler,cilt ve kasları meydana getiren DNA,yediğimiz,içtiğimiz gıdalar,giydiğimiz elbiseler,aldığımız tüm ilaçlardır.
• İnorganik maddeler: Ca, K, SO4, fosfat, nitrat vb .’dir.

ATIKSULARIN ARITIMINDA UYGULANAN METOTLAR

Fiziksel Arıtma(=Mekanik Arıtma):                

Atıksuda bulunan çökelebilen veya yüzen değişik boyutlardaki katı maddelerin uzaklaştırılması amacı ile uygulanan işlemlerdir.

Bu amaçlar için; Izgara,elek,öğütücüler, dengeleme havuzları , kum tutucular, yüzdürme havuzları , çökeltim tankları, filtreler, vs kullanılır.

Örneğin, atıksuda bulunan katı maddelerin fiziksel arıtma ile tutulması işlemi ile, %30-40 oranında organik madde giderimi sağlanarak, fiziksel arıtmayı takiben yer alan biyolojik arıtma ünitesinde giderilecek olan organik madde yükü de azaltılmış olur…

Sudan daha ağır olan katı maddelerin yerçekimi etkisi ile aşağıya doğru hareket etmeleri işlemi çökelme olarak tanımlanabilir.Çökelme işlemi ile suyun bir tankın içerisinde belli bir süre bekletilerek askıdaki kirliliklerin giderilmesi amaçlanır.

Boru içerisinde hızla gelen su akımı, bir tank içerisine alındığında hızında azalma olacaktır.İçerisinde sudan daha yoğun maddeler yerçekimi nedeni ile çökelmeye başlayacaktır.Diğer yönden daha az yoğun maddeler ise yüzeye doğru hareket edecektir.Böylece suda bulunan Akm’ler tankın tabanındaki çamur tabakasında tutularak sudan uzaklaştırılacaklardır.

Kimyasal Arıtma:

Atıksu içerisinde çözünmüş halde bulunan kirleticilerin, kimyasal reaksiyonlar sonucunda çökebilir floklara dönüştürülmesi ile sudan ayrılması işlemidir.

Özellikle, endüstriyel kaynaklı atıksuların (deri,tekstil,metal, vs) arıtılmasında kullanılan metotlardır.

Biyolojik Arıtma:

Atıksuda, koloidal (0.001-0.000006 mm) ya da çözünmüş halde bulunan, biyolojik olarak parçalanabilen organik maddelerin mikroorganizmalar tarafından besin ve enerji kaynağı olarak kullanılmak üzere, biyolojik oksidasyon işlemi sonucunda sudan uzaklaştırılmasıdır.

Biyolojik oksidasyon işlemi sonucunda organik maddeler, biyolojik floklara ya da gaz olarak atmosfere yayılan inorganik maddelere dönüşür.Oluşan biyolojik floklar çökelme işlemi ile sudan uzaklaştırılırlar.

ÖZET:

Biyolojik ve kimyasal arıtmaların yükünü hafifletmek için öncelikle fiziksel ön işlemler uygulanır.

Mekanik arıtma(=fiziksel arıtma) olarak isimlendirilen ızgara,kum tutucu ve ön çökeltim ünitelerinden meydana gelen ön işlemlerden sonra biyolojik veya kimyasal arıtma uygulanır.

Sonra da biyolojik ya da kimyasal arıtma ile oluşan yumaklar mekanik işlemler ile sudan uzaklaştırılır.

İri,yüzebilen maddeler, ince ızgarada

® Kum gibi inert maddeler kum tutucuda

® Çökebilen katılar ise, çökeltim havuzunda giderilir.

® Çözünmüş ve koloidal organik madde oksidasyonu da havalandırma havuzunda gerçekleştirilir.

İleri Atıksu Arıtımı:

Klasik arıtma sistemleri çıkışında arıtılmış atıksuda kalan AKM, çözünmüş madde, organik maddeler vb. gibi kirleticilerin de arıtımı ilave arıtma sistemlerini gerektirmekte olup bu sistemlere İLERİ ARITMA SİSTEMLERİ denmektedir.

Her ne kadar askıda katı ve biyolojik olarak parçalanabilen organiklerin arıtımı için klasik ikinci kademe arıtma sistemleri (biyolojik,kimyasal) yeterli olsa da deşarjın göl, nehir, dere veya hassas bölgelere yapılması durumunda daha fazla arıtım gerekmekte, bu da ileri arıtma sistemlerinin ilavesini zorunlu kılmaktadır.

BİYOLOJİK ARITMA SİSTEMLERİ

Biyolojik arıtma iki çeşittir;

a)Anaerobik(=havasız ortam) Arıtma:

b)Aerobik(=havalı ortam) Arıtma:

Biyolojik oksidasyon için aerobik mikroorganizmaların kullanılarak, oksijenli ortamda gerçekleştirilen arıtma yöntemidir.

Mikroorganizmalar için gerekli oksijenin suya verilmesi ya yapay olarak havalandırma tertibatı ile, ya da doğal olarak atmosferdeki hava ile temas şeklinde sağlanır.

Havalandırma işleminin iki amacı vardır;  

1.Arıtımı sağlayan aktif kütlenin yaşamının devam etmesi

2.Homojen bir karışım elde edilmesi ve tüm mikroorganizmaların askıda tutulmasıdır.

Aerobik arıtma genel olarak, arıtımı gerçekleştiren mikroorganizmaların sistemdeki durumuna göre ,iki büyük sınıfa ayrılır;

1-) Mikroorganizmaların askıda bulunduğu sistemler:Aktif Çamur Prosesi gibi

2-) Mikroorganizmaların sabit bir yüzey üzerine tutunarak büyüdüğü sistemler: Biyofilm ,Damlatmalı filtre, biyodisk gibi…

Mikroorganizmaların askıda bulunduğu “AKTİF ÇAMUR PROSESİ”

Aktif çamur,organik veya inorganik maddeler içeren atıksu ile hem canlı hem de ölü mikroorganizmaların karışımıdır.

®Havalandırma havuzunda biyolojik floklar meydana getirilir ve son çökeltme havuzunda çökeltilerek sistemden atılır.Bu çökelen yumaklara kısaca aktif çamur deriz

®Aktif çamur süreci, mikroorganizmaların organik maddeyi oksijen kullanarak ayrıştırmaları esasından yararlanılarak geliştirilen aerobik biyolojik arıtma sistemidir.

Bu süreç kendinden sonra gelen bir son çökeltim havuzu tarafından izlenir.

Aktif Çamur metodunda;     ×Mikroorganizmaların askıda tutulması esastır.

Havalandırma işlemi ile yaratılan türbülans,organik maddenin mikroorganizmalar ile üniform temasını sağlar.

Difüzör veya yüzeysel havalandırıcılar, havalandırma işlemi için yeterlidir.

Genelde ızgara, kum tutucu ve ön çökeltim havuzundan oluşan fiziksel arıtma ünitelerinden sonra atıksu, aktif çamur havalandırma havuzuna verilir.

Havalandırma havuzunda atıksudaki organik madde miktarı giderilirken, aktif çamur miktarı artar.

Bu artan çamurun sistemden çekilmesi gerekir.Bu çekilen çamur, artık(fazla) çamurdur.

…Havalandırma havuzunda aktif çamur miktarını belli seviyede tutabilmek

…Daha iyi seviyede çökelen çamur elde etmek için, son çökeltim havuzunda çökelen çamurun bir kısmı tekrar havalandırma havuzuna verilir.Bu işleme GERİ DEVİR denir.

® Bazen geri devir çamuru ayrı bir tankta havalandırılır ve böylece çamurda kalan kirliliğin eliminasyonu sağlanır.

Sıvı-katı ayrımı son çökeltim havuzunda gerçekleşir. Katılar son çökeltme havuzunda çöktürülür ve yüzeyden arıtılmış duru su çıkışı sağlanır.

AKTİF ÇAMUR SİSTEMİNDE KULLANILAN PARAMETRELER

MLSS(mg/L):Askıda katı madde(Standart filtre kağıdı üzerinde tutulan madde miktarını tanımlar.)

MLSS atıksu içerisindeki mikroorganizmaları temsil eder.

MLVSS(mg/L):MLVSS, MLSS’in organik içeriğidir..Askıda uçucu katı madde mikroorganizma miktarı

QC(gün) :Katı alıkonma süresi=Çamur yaşı.Mikroorganizmaların sistemde kalma süresidir.

Etkin bir arıtım için mikroorganizmalar besin ile yeterli temas süresine sahip olmalıdır.

Aktif çamur tipine bağlı olmak üzere çamur yaşı 3-30 gün arasında değişir.

T(gün):Hidrolik bekleme süresi

F/M(kg BOI5/kg MLVSS.gün):Organik yükleme hızı.(Çamur yükü).

Aktif çamur havalandırma havuzuna verilen BOI ile, havuzdaki m.organizma arasındaki orandır.Gelen atıksuyun BOI konsantrasyonu değişken olduğundan F kontrol edilemez,operatör çamur atma hızını ayarlayarak

M(MLSS) değerini kontrol edebilir.

Mesela, F/M çok  yüksek ise, sistemdeki M miktarını arttırmak için çamur atma hızı azaltılır.0,05-1,5 k

BOI / kg MLSS.gün

• QR: Geri devir debisi
• LV(kg BOI5/m3.gün): Hacimsel yükleme
• KOI:Kimyasal oksijen ihtiyacı
• BOI:Biyolojik oksijen ihtiyacı 

BELLİ BAŞLI AKTİF ÇAMUR YÖNTEMLERİ:

 

• 1)Klasik Aktif çamur: Havalandırma tankı,çökeltim tankı ve geri devir sisteminin mevcut olduğu aktif çamur prosesleridir.

 

• 2)Uzun havalandırmalı aktif çamur: Uzun havalandırmalı aktif çamur sisteminde,klasik aktif çamur sisteminde olduğu gibi, havalandırma işlemi ile çökeltim işlemi farklı gözlerde gerçekleşir.

Klasik sistemle aralarındaki temel fark,adından da anlaşılacağı gibi, havalandırma süresinin uzun oluşudur.

Uzun havalandırmalı aktif çamur sürecinde ,tüm mikroorganizmalar için yeterli sübtrat yoktur.

Bunun sonucunda mikroorganizmalar birbirleriyle rekabet ederler ve sübtrat yokluğunda iç solunuma giderek kendi hücrelerini tüketirler.

Bu durum çıkış suyu kalitesinin yükselmesine ve düşük çamur üretimine neden olur.

 

Sistemin olumsuz yanı ise,

 

1.Yüksek oksijen gereksinimine sahip olması ve

2.Gerekli alıkonma süresinin sağlanması için büyük havuz hacmi gerektirmesidir.

Havalandırma  gözünde atıksu,sürekli olarak havalandırılır.

Mikroorganizmaların canlı kalması için, “blower” denilen hava üreticiler tarafından difüzörler yardımı ile atıksuya  hava verilir.

®     Havalandırma havuzunda oluşan biyokütle,( havalandırma sürecinin içeriği “karışık sıvı” olarak da adlandırılır.) buradan biyolojik çökeltim havuzuna geçer.

Biyokütle, belirli bir bekletme süresi sonunda sudan ayrılır ve temiz su savaklanarak klorlama havuzuna geçer veya klor enjeksiyonu boru içerisinden atıksuyun deşarjına bağlı olarak yapılır.

Klasik bir aktif çamur sisteminin akım diyagramı.

®Biyolojik çökeltme havuzunda çöken çamur belli bir oranda ve sürekli olarak havalandırma gözüne geri devir ettirilir.

Bu sayede havalandırma havuzunda bulunan biyokütle miktarı korunmuş ve organizma yoğunluğu istenen seviyede tutulmuş olur.

Geri devri gerçekleştirecek olan çamur pompası, blower ile birlikte aynı sürede, eş zamanlı olarak çalışacaktır.

® Tesisteki atıksu miktarına göre, geri devir ve fazla çamur miktarları vanalar yardımı ile ayarlanacaktır.

Uzun bir biyolojik oksidasyon süreci sonunda atık çamur oluşumu daha azdır.

En yaygın kullanılan aktif çamur prosesidir.

• Enerji tüketimi fazla
• İşletme kolaylığı
• Yüksek enerji bedelini dengelemektedir.
• % 97-98 mertebesinde arıtma verimi sağlar

3)Ardışık kesikli reaktör: Atıksu oluşumunun kesikli olduğu yerlerde uygulanır.

Havalandırma işlemi + çökeltim işlemi, aynı havuz içerisinde ardışık olarak yapılır.

Geri devir yoktur.

Aktif çamurun kalitesine göre belli periyotlarla çamur,çamur stabilizasyon havuzuna atılır.

Gelen atıksuların havalandırma ve çökeltim havuzuna alınmasıyla arıtma işlemi başlar.

Bir yandan atıksular reaktöre gelirken, diğer yandan blower ve difüzör sistemi ile havalandırılırlar.

Mikroorganizmalar havalandırma ile gelişirler ve kirletici organik maddeleri parçalayıp, su ve CO2 ‘ye dönüştürürler.                          Organik maddeler parçalandıkça, BOI5 ve diğer kirletici parametreler azalır, aktif çamur oluşur.

Belirli bir havalandırma süresi sonunda, blower durur ve asla reaktöre atıksu alınmaz.Çökelme işlemi başlar.Çökelme esnasında aktif çamur ile su ayrışır.Su deşarj edilerek sonraki periyot başlatılır.

®® Bu tip arıtma sistemlerinin en önemli özelliği;

• Havuz sayısında azalma temin etmes
• Alanın az olmasıdır.

ATIKSU ARITMA TESİSİ YERİNİN BELİRLENMESİ

Alanın büyüklüğü  ne olursa olsun her türlü yerleşim yerinde Arıtma tesisi yerleşim bölgesinin en düşük kotlu (çukur) yerinde seçilir.

Bunun nedeni arıtma tesisine gelecek olan atıksuların, cazibe ile tesise gelmesinin sağlanmasıdır.

Aksi halde yerleşim yerinin değişik yerlerine terfi merkezleri yapmak gerekecektir.

 Bunun önüne geçmenin tek yolu Arıtma tesisi yerinin belirlenmesinde tüm konutların atıksularının seçilen yere cazibeli olarak gelmesidir.

ARITMA TESİSİ PLANI

Arıtma tesisi yerinin belirlenmesini etkileyen bir faktör ,bina atıksu çıkışlarıdır.

• Bina atıksu çıkış kotları tüm binalarda aynı olmalı
• Belirlenen Arıtma Tesisi sahasına ulaştığında değişik yerlerden gelen atıksu boruları yaklaşık aynı derinlikte olmalıdır.

Yerleşim yerinin en düşük kotlu yerinde arıtma için gerekli alan yoksa o zaman yapılması gereken tek çözüm;

• Atıksuların tamamının yine bu noktada toplanması ve
• Arıtma için gerekli olan dengeleme havuzunun burada yapılması ile, diğer ünitelerin uygun arıtma alanı yerinde yapılmasıdır.
• Ayrıca atıksu toplama sistemine kesinlikle binaların veya diğer mahallerin yıkama suları , yağmur suları verilmemelidir.
• Yağmur suyu ayrı bir sistemle toplanmalı ve arıtmaya girişi olmamalıdır.

Aksi halde Arıtma tesisinin boyutlandırılması ve çalıştırılması mümkün olmaz.

ATIKSU ARITMA SİSTEMİNDE BULUNAN ÜNİTE VE EKİPMANLAR

1)KABA IZGARA:

Atıksu, tesise girmeden önce mutlaka kaba ızgaradan geçirilmelidir.Buradaki amaç;

▪Tesise istenmeyen irilikteki kaba atıkların(naylon, havlu,taş,poşet) girişini önlemek,

▪Arıtma verimini düşürmemek, arıza ve tıkanmaları en aza indirmektir.

Kaba Izgarada  ızgara açıklıkları 20-50 mm olmalıdır.

2)DENGELEME – EMNİYET HAVUZLARI:

3)HAVALANDIRMA HAVUZU:

Atıksuda bulunan organik maddelerin, su, karbondioksit ve yeni hücrelere dönüştürüldüğü,aktif çamur ve çamur aktivitesi için havalandırma difüzör sisteminin bulunduğu gözdür.

Difüzör Sistemi ve Blower:

Havalandırma havuzunda bulunan difüzör sistemi ile atıksuyun kaybettiği oksijen tekrar suya verilir.Burada esas, verilen oksijenin su içerisinde çözünmesidir.

Bu nedenle, sistem verimi için;

• Difüzör cinsi,
• Hava miktarı,
• Hava hızı,
• Difüzör dağılımı çok önemlidir.

Difüzörler, atıksu miktarı ve havuz hacmine göre yeterli sayıda ve blowerin ürettiği oksijeni atıksuya tümüyle verebilecek şekilde olup, oksijenin su kütlesine homojen dağılımını sağlayabilmelidir.

Homojen dağılımın sağlanması için, difüzör kapasitesi ile blower kapasitesi aralarındaki uyumun yanı sıra, difüzörlerin de boru donanımı ile homojen dağılımı gerekir ki, oksijen her tarafa eşit dağılsın.

Difüzörler çok çeşitlidir:

         ▪Disk

▪Plaka,

▪Boru, vs.

 

Bunların tümü görev yapar.Ancak hava akışı durduğunda gözeneklerin tıkanmaması ve verim kaybı olmaması için en uygun olanı, disk=diyaframlı (tabak, oval) difüzördür.

Çünkü hava akımı durduğunda gözenekler kapanır ve çek valf görevi yapar.Dolayısıyla gözenekler tıkanmaz ve atıksu blowera gitmez.

Difüzörlere hava sevkeden ve blower dediğimiz makine de sistemin en önemli elemanıdır.

Blower da bir nevi pompadır.

Çalışma prensibi şöyledir:

▪Havayı alır.

▪Filtresinden geçirir.

▪Difüzörlere verir.

Difüzörlerin tıkanmamaları, patlamamaları , verim kaybına uğramamaları için blower filtresi çok önemlidir.

Blower filtresi sık sık temizlenmelidir.Blower filtresi, blowerin zorlanarak yanmalarının önlenmesi ve difüzör verimi için her yıl değiştirilmelidir.

Blower seçimi de , blowerin ömrü ve sistem verimi için çok önemlidir.

Her tür pompa, iki karakteristik özelliği ile seçilir.

1. i) Debi
2. ii) Basınç Değeri

Debi:Pompanın vereceği havanın miktarı, Basınç değeri ise manometrik yükseklik değeridir.Manometrik yükseklik, difüzör üzerindeki suyun yüksekliğine göre blower seçilmelidir.

Atıksuda veya içinde organik maddeler olan herhangi bir su kaynağında 3 tip bakteri vardır.        

¨Aerobik bakteriler, suda çözünmüş haldeki oksijeni kullanırlar.

¨Anaerobik bakteriler , oksijenin bulunmadığı ortamda yaşarlar.

¨Fakültatif bakteriler ise hem oksijenli , hem de oksijensiz ortamlarda yaşayacak şekilde kendilerini adapte ederler.

Bu üç bakteri çeşidi de arıtma sistemlerinde önemli rol oynarlar.

Bu bakteriler ve diğer canlı organizmalar sudaki veya atıksudaki  organik maddeleri yerler. Yeterince çözünmüş oksijen varsa , aerobik ve fakültatif bakteriler aktif olacaktır.

Ortamda bulunan bakterilerin sayısı, onların besini olan organik maddelere bağlıdır. Yani organik madde çok ise aerobik ve fakültatif bakteriler büyür ve hızla çoğalırlar. Tabiî ki yaşamaları için gerekli oksijen mevcutsa…

Ancak , suda çok fazla organik madde ve bakteri varsa , çözünmüş oksijen çabuk tükenirse bakteriler yaşayamaz, ve anaerobik bakteriler (yani oksijensiz) ortam bakterileri faaliyete geçerler, bunlar oksijenlerini organik katıların bozunmasından sağlarlar bu bozunma işlemi , yani anaerobik bozunma işlemi ,aerobik bozunmadan farklı olarak ortama koku yayar.

30 Dakikalık Çökelme Testi:

.TESTİN YAPIMI

1)İyi karıştırılmış sıvı, bir kaba alınır ve 30 dakika çökelmesi için bekletilir.

2)Tesisteki değişimleri sağlıklı olarak gözlemleyebilmek için,bu işlemi düzenli olarak yapıp, işletme defterine düzenli olarak kayıt etmek zorundayız.

3)30 dakika sonunda çökelen kütle % 30 mertebesinde olmalıdır. Az ise, çamur çürütme havuzuna çamur almayı durdurmalıyız, aksi durumda ise çamur alımını artırmalıyız

4) ÇÖKELTME HAVUZU

Çökeltim işlemi: Sudan daha yoğun olan askıdaki katı maddelerin, kimyasal veya biyolojik işlemlerle çökebilir hale geldikten sonra, yerçekimi etkisi ile çökelerek sudan ayrılmasıdır.

Çökeltim işlemi çökeltim havuzlarında gerçekleşir.

Çökeltim havuzlarında yüzeyde oluşacak köpük ve tabandaki çamur birikintilerinin  uzaklaştırılması için uygun teçhizat gereklidir.

Havalandırma havuzundan çökeltme havuzuna geçiş, çok düşük hızda gerçekleşecektir.

Çökeltim havuzunda ağır olan aktif çamur dibe çökecek, üstte kalan duru su savaklanarak çok yavaş bir hızda ve

kendiliğinden temiz su havuzuna geçecektir.

Çökeltme havuzları yeterli alıkonma süresine ve yeterli çamur depolama özelliğine sahip olmalıdırlar ve çamurun çökerek sıkışması amacıyla konik şekilde yapılırlar.

 TEMİZ SU HAVUZU:

Arıtma prosesinde son göz olan temiz su havuzunda biriken arıtılmış suya, içerisinde bulunması muhtemel mikrobiyolojik canlılar nedeni ile klorlama yapılır ve arıtılmış su alıcı ortama verilir.

Arıtılmış su eğer bahçe sulama amacıyla kullanılacaksa, kum filtresinden geçirilir.Böylece çeşitli katı madde kaçakları da önlenmiş olur.Bu kalitedeki çıkış suyu,bahçe sulama suyu kriterlerine uygun hale getirilmiş olur.

6) ÇAMUR ÇÜRÜTME HAVUZU:

Çamur çürütme havuzu, fazla çamuru biriktirmek üzere kullanılır.Çökeltme havuzunda çökelen aktif çamurun bir kısmı geri devrettirilir, fazla olan aktif çamur da çamur çürütme havuzuna verilir.Çamur çürütme havuzuna da difüzör hattı çekilerek, aktif çamurun havalandırılması ile çamurun stabilizasyonu sağlanır.

Bu havuzda biriktirilen çamur vidanjör ile uzaklaştırılabileceği gibi, gübre olarak da kullanılabilir.

7)KUM FİLTRESİ:

Arıtma sistemlerinde pek çok mikroorganizma sudan ayrılıyor olsa da çıkış suyunda pek çok bakteri bulunmaktadır.

Çıkış suyu bahçe sulamada kullanılıyor ise, ki bu zorunludur,hastalık yapıcı bakteriler insan bünyesine kolaylıkla geçecektir.Bu nedenden dolayı çıkış suyunun iyi bir yöntem ile dezenfekte edilmesi gerekmektedir.

Dezenfeksiyon işlemi, insanlar için zararlı olan bakterilerin veya zararlı olan mikrobik organizmaların yok edilmesi için uygulanır.Ancak,dezenfeksiyon ile sudaki mikroorganizmaların tamamı yok olmaz.

%99 verim sağlanması için sıvı klor dozaj ayarının çok iyi yapılması gerekmektedir.

Filtrasyon, askıdaki katı maddeleri gidermek amacıyla gereklidir. İki ya da üç çeşit ve kademede kuvartz kumu ile süzme gerçekleşir.

Çıkış suyu genellikle bahçe sulamada kullanılacağından, hem belirli bir sulama basıncı gerekecek hem de kod farkı olabileceği için kum filtreleri basınca dayanıklı olarak imal edilirler.

KUM FİLTRESİ BORU DONANIMI

8)MAKİNE DAİRESİ

Blower, pompa, klor deposu, dozaj cihazı,kumanda panosu ve kum filtresi gibi mekanik ekipmanların yerleşebileceği şekilde olmalıdır.

Cihazlar ısı üreteceğinden ve bölgemiz koşulları gereği yaz sezonunda tesisler işletildiği için cebri havalandırma sistemi olmalıdır.

Motor değişimi,bakım ve onarım kolaylığı için tüm cihaz ve vanalar kolay ulaşılabilir halde olmalıdır.

Deşarj izin belgesi ile birlikte,günlük kayıt ttmak zorunda olduğumuz işletme defteri de burada muhafaza edilecektir.

MAKİNA EKİPMAN VE BORU DONANIMLARI

BLOWER:

 Blowerlar, tam havalandırılabilir, kuru ve ses izolasyonlu mahallere monte edilmelidir.

 Bir manometre ile işletme basıncı sürekli gözlemlenmelidir.

 Çalışma esnasında yüzey sıcaklığı 160º C ‘ye varabilir.Bu nedenle ısıya dayanıklı boru kullanılmalıdır.

 Özellikle boru difüzörlerde ve patlak diyafram difüzörlerde geriye su  tepmesi olmasın diye, basınç hattı üzerine mutlaka vana ve çek valf takılmalıdır.

–Blowerlara ne kadar küçük olursa olsun, partiküllerin geçmesine izin verilmemelidir, aksi durumlarda ciddi hasarlar oluşabilir. Bu nedenle, blowerlarda hava filtresi olmalıdır.Hava filtreleri düzenli olarak temizlenmeli ve her yıl değiştirilmelidir.

 Sık sık durdurulup çalıştırılmamasına dikkat edilmelidir.Aksi durumlarda aşırı ısınma olabilir.

 Sezon sonlarında, mümkünse sökülerek ambalajında ve kuru ortamda muhafaza etmek gerekir.-Çalışma ortam sıcaklığı 40º C’yi asla geçmemelidir. Dış ortamın 35-40ºC sıcaklıkta olabileceği durumlarda makinenin de verdiği ısı ile çoğu zaman 40º C sıcaklığı geçmek mümkündür,bu nedenle blowerın bulunduğu ortamlara mutlaka havalandırma yapılmalıdır.

 Güneş direk makine üzerine gelmemelidir.

 Blower mutlaka vibrasyon  takozları üzerine monte edilmeli ve çıkışında esnek boru bağlantısı olmalıdır.

 Orijinal çıkış çapından, daha küçük çaplı bağlantı yapılmalıdır.

 Blowera sabit gözenekli difüzörler bağlanmamalıdır.(çubuk, boru)

 Blowerin çektiği akım şiddeti zaman zaman kontrol edilmelidir,etiket değerinin üzerine çıkılmamalıdır

Blower içerisinde birikecek olan toz, balansı bozar,kapasiteyi azaltır,sıcaklığı arttırır.

 Ortalama olarak her litre atıksu başına 6-11.3 litre hava verilmelidir.

 Eğer basma hattında uğultu varsa, boru çapı büyütülmelidir.

DALGIÇ POMPALAR:

Atıksu arıtma sistemlerinde en önemli ekipmanlardan biri de dalgıç pompalardır.

Genellikle;

• Çamur pompası
• Temiz su pompası olmak üzere iki çeşit olarak karşımıza çıkarlar.

Çamur pompaları ve atıksu pompalarının birbirinden farkı şudur:

Çamur pompaları, daha yoğun suları ve belirli ölçülerdeki kaba atıkları da taşıyabilirler.

Kaba atıkları parçalayabilmek için parçalayıcı çarklı olanları da mevcuttur.

Temiz ve bakımlı kullanılmaları, doğru monte edilmeleri koşulu ile sorunsuz ve sessiz makinelerdir.

Voltaj sorununu önleyici mekanizmalar var ise ve tıkanmaya karşı önlem alınmış ise problem yaratmazlar.

Flatör vasıtası ile otomatik olarak çalışırlar.Genellikle sistem içi aktarmalarda kullanılırlar.

KENDİNDEN EMİŞLİ SANTİRİFUJ

POMPALAR:

Kendinden emiş hareketi , pompanın emme haznesindeki akışkanın devir daimi  prensibine dayanır. Çark tarafından oluşturulan vakum ile emme ağzından çekilen hava , su ile karışır ve basma ağzından sudan ayrılır.

Büyük katı parçaların pompaya girmesini önlemek için emme hattına süzgeç  kullanılabilir.

İri , katı parçalar hasarlara neden olabilir.

Pompaları dengeli ve sağlam yapılara tespit etmek ve teraziye almak gerekir.

• Üzerlerine yük gelmemesine dikkat edilmeli titreşim önleyici lastik takoz ve esnek boru bağlantısı yapmak titreşim ve sesi absorbe  edecektir.
• Emme hattı min. uzunlukta olmalı.
• Termik ayarları , pompanın çektiği akımın şiddetine uygun olmalıdır.
• Emiş hatları genellikle basma hatlarına göre bir çap büyük seçilmelidir.

Tüm pompalarda

• Çark
• Yatak
• Mil
• Emme flanşı
• Basma flanşı
• Contalar
• Kapak
• Gövde saplamaları
• Salmastra
• Rulman
• Kaplin
• Çek valf vardır.

BORU DONANIMLARI:

Atıksu arıtma tesislerinde, su içerisinde bulunan ve basınç gerekmeyen tüm boru ve montaj malzemeleri PVC olmalıdır. Basınç gerektiren bağlantılar ise galvaniz çelik ya da PPRC olmalıdır.

Blower hatlarında, su dışında kalan kısımların ısıya dayanıklı olmaları gerektiğinden galvaniz olmalıdır.

İŞLETİLMESİ

Arıtma tesisi, biyolojik arıtma esasına göre çalışmaktadır. Atıksuda mevcut olan mikroorganizmaların gelişmeleri ve kirletici organik maddeleri parçalayıp su ve karbondioksite (CO2) dönüştürmeleri ile arıtma işlemi gerçekleştirilir. Organik maddelerin parçalanması dolayısıyla BOİ5 (Biyolojik Oksijen İhtiyacı) ve diğer kirletici parametrelerin azalması temin edilmiş olur.  Bu işlem sırasında, atıksuda aktif çamur oluşur. Aktif çamurun bir kısmı sistemden fazla atık çamur olarak uzaklaştırılırken , bir kısmı da havalandırma havuzunda aşılama amacıyla geri devir ettirilir. Çökeltme havuzunda dinlenmiş olan arıtılmış su klorlama havuzunda dezenfekte edilerek , deşarj edilir

Sistemde  bulunan mekanik ekipmanların tamamı elektrik panosundan kumanda edilmektedir.

Elektrik panosunda bulunan tüm şalterler , ekipmanları

• man. konumundayken manuel olarak ,
• oto. konumundayken otomatik olarak çalıştırırlar.
• 0 konumundayken, ekipmanlar kapalı duruma geçerler.

Havalandırma Havuzu, blower yardımıyla havalandırılmaktadır.

• Havalandırma havuzlarının tabanında monte edilmiş difüzörler bulunmaktadır. · Blowerin üflediği hava bu difüzörlerden  ince kabarcıklar  halinde çıkmaktadır.
• Blower timer’a (zaman saatine ) bağlı olarak devreye girip çıkacaktır.
• Blower 1 saat çalışıp , 15 dakika dinlenme periyodu ile çalışacaktır.

Atıksu sürekli olarak havalandırılır. Atıksuya verilen hava atıksuyun içindeki mikroorganizmanın canlı kalmasını sağlayacaktır. Aksi taktirde mikroorganizma havasız kalacak ve ölmeye başlayacaktır.

• Havalandırma havuzunda oluşan biyokütle buradan biyolojik çökeltme havuzuna geçer . Biyokütle belli bir bekletme süresi sonunda ayrılır ve duru (temiz) su savaklanarak klorlama havuzuna geçer.

Biyolojik çökeltme havuzundaki çöken çamur belli bir oranda sürekli olarak havalandırma havuzunun başına çamur pompası (veya mamut pompa) vasıtasıyla geri devir yapılır . Bu sayede havalandırma havuzunda bulunan biyokütle miktarı korunmuş olur.

• Çamur pompası Blower ile aynı periyotta çalışacaktır. ( veya zaman saati ile ayarlı olarak çalışır)

Çamur pompası tesisin Atıksu durumuna göre belirlenecek zamanlarda fazla çamuru çamur toplama bölümüne aktaracaktır. Fazla çamur alma zaman ve süresi danışman firma tarafından belirlenecektir.

• Klorlama havuzuna klor dozaj pompası yardımı ile klor dozlanır. Arıtılmış atıksuya klor verilerek mikropların ölmesi temin edilmiş olur.
• Çıkış suyu devamlı klorlanacaktır. Klorlanan arıtılmış sular deşarj edilir.

Sabah saatlerinden gece yarısına kadar, evsel atıksu dengeleme havuzunda toplanan atıksular, sistem giriş pompası ile otamatik olarak BİOARITIM-AB’ye basılır.

Bu işlemler sonrasında atıksuda aktif çamur oluşur.

Atıksuyun en büyük kısmı bu saatler arasında gelir ve direk olarak ardışık kesikli reaktör olarak tanımlanan Havalandırma ve Çökeltme Havuzuna alınır .

Atıksular bu havuzda toplanırken aynı anda da blower ve difüzör sistemi ile havalandırma işlemi yapılır .

Havalandırma işlemi atıksuda bulunan mikroorganizmaların gelişmeleri ve kirletici organik maddeleri parçalayıp Su ve CO2 ye dönüşmelerini sağlar . Organik maddelerin parçalanması dolayısıyla BOİ ve diğer kirletici

Parametrelerden , atıksular arıtılmış olur.

ARDIŞIK KESİKLİ ATIKSU ARITMA TESİSİNİN İŞLETİLMESİ

®Sabah saatlerinden gece yarısına kadar, evsel atıksu dengeleme havuzunda toplanan atıksular, sistem giriş pompası ile otamatik olarak BİOARITIM-AB’ye basılır.

Atıksuyun en büyük kısmı bu saatler arasında gelir ve direk olarak ardışık kesikli reaktör olarak tanımlanan Havalandırma ve Çökeltme Havuzuna alınır .

Atıksular bu havuzda toplanırken aynı anda da blower ve difüzör sistemi ile havalandırma işlemi yapılır .

Havalandırma işlemi atıksuda bulunan mikroorganizmaların gelişmeleri ve kirletici organik maddeleri parçalayıp Su ve CO2 ye dönüşmelerini sağlar . Organik maddelerin parçalanması dolayısıyla BOİ ve diğer kirletici parametrelerden, atıksular arıtılmış olur.

Bu işlemler sonrasında atıksuda aktif çamur oluşur

Gece yarısına doğru dengeleme havuzundaki atıksuların tamamı alınmış olur. Boşalan dengeleme havuzu  24.00-06.00 saatleri arasında gelecek olan atıksuları depolar.

Atıksuyun BİOARITIM-AB’ye giriş yapmadığı saatler arasında, blower otomatik olarak durur.

Bunun sonucunda aktif çamurların çökelmesi için durgun hidrolik koşullar oluşur ve bu çamurlar çökerler .

Belirlenen çökeltme süresi sonunda bir günlük atıksu arıtılmış ve sistem deşarj pompası ile uzaklaştırılmış olur.

Arıtılmış suyun uzaklaştırılması sırasında suya sistem dozaj pompası vasıtasıyla klor dozajı yapılır.

®Çökeltme ve deşarj işlemlerinin tamamlanmasından sonra saat 06.00 sularında atıksular yeniden Havalandırma ve Çökeltme havuzuna alınmaya başlar. Atıksuların bu havuza girmesi ile birlikte Blower atıksuları havalandırmak üzere yeniden otomatik olarak çalışmaya başlar.

Ardışık kesikli arıtma teknolojisi, havuz sayısında azalma temin etmesi (havalandırma ve çökeltmenin aynı hacimde olmasından dolayı ) arıtma için gerekli olan alanın küçük seçilmesine yardımcı olmaktır.

®Sistemin tam otomatik olması işletme bakımından basitlik ve kolaylık getirmektedir.

GEREKLİ HESAPLAMALAR:

ÇAMUR GERİ DEVİR ORANI:

         Çamurun proses girişine geri devir oranı %25-75’dir.

Aktif çamur konsantrasyonunun 1000  mg/L’nin altına düştüğü hallerde sistemde biokütle tutmak mümkün olmaz.

Bu durumda çökebilen çamur oluşmayacağı için,biyokütlenin önemli bir kısmı, çökelme tankı savaklarından kaçar.

ÇAMUR MİKTARI VE ÇAMUR YAŞI:

Günlük oluşan çamur miktarı yaklaşık olarak;

®Tesis kapasitesi (kişi) Х 0.5lt/gün’dür.

Çamur vanası ayarı işlemi için bu veriden faydalanabiliriz.

Sistemde seçilen prosesin düzgün işlemesi için çamur yaşı mümkün olduğunca sabit olması gerekir.

Aktif çamur konsantrasyonu , 1000 mg/lt’ nin altına düştüğünde sistemde biyo kütle tutmak mümkün olmaz .Bu durumda çökelme olmayacağından tüm biyokütle  savaklardan kaçar. Debi düşük olduğunda besi maddesi eksikliği olacak ve çamur yaşı büyüyecektir ve biyokütle minimum canlılıkta kalacaktır.

• Atıksuyun tasarlandığından farklı beslenmesi karakteri farklı biyokütle oluşumuna yol açacağından bu durumdaki tesis işletme dışı boşa çalışıyor demektir.

 

DOZAJ POMPASI AYARI:

• Klor deposu içinde ve emiş hortumu üzerinde bulunan emiş filtresi her depo dolumunda kontrol edilmeli ve temiz su ile yıkanmalıdır.
• Asla toz klor kullanılmamalıdır.Aksi taktirde kristalleşme olacağından dozaj pompasını bozacaktır.
• Dozaj pompası asla boşta çalıştırılmamalı ve sıvı klor deposu sürekli dolu olmalıdır.
• Sezon sonunda devre dışı bırakmadan önce, klor tankını temiz ve yumuşak su ile doldurarak 5 dakika çalıştırınız, aynı işlemi klor ile 10 dakika tekrarlayınız.Tekrar temiz su ile 5 dakika çalıştırınız ve devre dışı bırakınız.

Eğer suya yeteri kadar klor ilave edilmezse , mikrobik ve zararlı bakterilerin tamamı ölmeyecektir . eğer iyi bir dezenfeksiyon yapılırsa çıkış suyundaki zararlı bakterilerin %99 dan fazlası ölür.

• Dozlama sıvısı kabının kapağı tam kapalı olmalı ,içeriye toz girmemeli,
• Dozlama sıvısının buharlaşmaması için önlem alınmalıdır.

Serin ve güneş tesirinden uzak olmalıdır.

®Dozaj:5 mg/L

®Atıksu miktarı:50 m3 /gün

Dozaj miktarı=(5mg/L)Х(50 m3/gün)=0.225 kg /gün

Sodyum Hipoklorit(NaOCl) içerisindeki klor oranı

0.477’dir.

(0.225 kg/gün)/(0.477) =0.47 kg/gün

Klorun %72’si efektiftir.

(0.47 kg/gün) Х ( %72 ) = 0.66 kg/gün

Piyasada %7’lik klor ile; 0.66/0.07 = 9 L/gün

İŞLETMEYE ALMA:

Her 200 kişi için 1 vidanjör aktif çamur doldurulmalıdır.Vanalar  kapatılır

1.gün :kişi Х 0.05 kg (50 gr)

2.gün :kişi Х 0.05 kg toz şeker, 2’şer saat ara ile 4 seferde       dökülür.

Ancak 10 gün sonra çökelme havuzuna geçişi başlatıp5 saat beklenmelidir.

Sonra;

1.gün :5 dk.

2.gün :10 dk.

3.gün :20 dk.

4.gün :40 dk.süre ile

5.gün :Sürekli olarak atıksu almaya başlayabiliriz.

Daha sonra geri devir hattı ayarlanmalıdır.Geri devir oranı, debinin %20 – %70 i  kadardır.

Sonuçta tesis 14 günde tam olarak rejime girecektir.

İŞLETME OPERATÖRÜNÜN SORUMLULUKLARI ve İŞ GÜVENLİĞİ ÖNLEMLERİ

Arıtma tesislerinde , tesisi işleten bakıcı yada görevliye işletme operatörü diyoruz.

¨ Yaşadığımız çevredeki içme sularının kalitesi ve güvenliği bu operatöre bağlıdır. Operatör görevini tam biliyorsa daha iyi yapacaktır.

¨ Bizim amacımızda operatörün daha iyi bilmesini sağlamaya yardımcı olarak çevremizi ve su kaynaklarımızı korumaya hizmet etmektir.

¨ Operatör, tesisi sürekli ve kesintisiz çalıştırırken zamanının önemli bir kısmını tesis ile ilgilenmekle geçirir.

¨Vanaları açıp kapatır, şarteli   açıp kapatır , kapak yada kapıları açıp kapatır ,makineleri ve pompaları temizler , numune alıp kontrol eder , kayıtları tutar , ızgara ve filtreleri temizler , tesiste yapılması gereken onarımları önceden belirler , yönetimlere ve kontrol amacıyla gelenlere  bilgiler verir.

Bunlar yaparken  iş güvenliği ve sağlığı için çeşitli önlemleri almak zorundadır.

¨ Arıtma tesislerinde gaz zehirlenmeleri ve patlama tehlikesi göz önünde bulundurmalıdır. Sistemde ateş yakılması ve sigara içilmesi yasaklanmalı ,

¨ El ile temas edilen her yer düzenli olarak dezenfekte edilmelidir.

® Atıksu arıtma sistemlerinde, işletme personeli ve tesisten sorumlu olan yöneticilerin bilmesi gereken tehlikeler şunlardır:

 

1. Kimyasal bir madde olan sıvı klor, gözlerde ve solunum yollarında hasar yapabilir, boğulurcasına öksürme,baş ağrısı, hatta zehirlenmelere sebep olabilir.

         Bu nedenle taşımada dikkat etmek,güneş ışığından uzakta tutarak patlamasını önlemek, el ile temas etmemek gerekir.

 

2. Konutlardan tesise gelen atıksuları göremiyoruz.Tesise bu atıksular içerisinde kimyasal madde gelebilir ya da çeşitli maddelerin kimyasal reaksiyonu sonucu tesiste zehirli gazlar oluşabilir.

         Solunum maskesi ile tesise girilmelidir.Asla ateşle tesise girilmemelidir.

     3.) Tüm arıtma tesislerinde yüksek voltajlı enerji kullanımı olduğundan tüm elektrik donanımı güvenli olmalıdır.Makine dairelerinde suya değil neme bile izin verilmemelidir.

     4.) Arıtma sisteminin hiçbir kısmına (kapı,kapak,vana,vs.) el ile temas edilmemelidir.Belirli periyotlarda klor ile her taraf dezenfekte edilmelidir.eldivensiz olarak tesise girilmemelidir.

    5.) Atıksu sağa sola sıçratılmamalıdır.Sıçramış ise derhal temizlenip kum ile kaplanmalıdır.

    6.) Arıtma Tesisi sahasına çocukların girişi önlenmeli ve tesis sahasında asla yemek yenmemelidir.

    7.) Tesis sahası gece aydınlatılmalıdır.

    8.) Sistem çalışırken bakım ve onarım yapılmamalıdır.

    9.) Günlük kontrolleri yapan işletme personeli kontrol sonrası mutlaka duş almalıdır.Ekmek, gazete,vs. dağıtımı yapıyorsa duştan aldıktan sonra yapmalıdır.

 

 

 

 

 

 

 

AKTİF ÇAMUR  SİSTEMİNİN  İŞLETİLMESİNDE
SİSTEMDE YAPILACAK KONTROLLER:

 

A.GÜNLÜK KONTROLLER:

1.Terfi pompasının çalıştığını kontrol et,havalandırma tankına su basmalıdır.

2. Blowerın çalıştığını kontrol et.
3. Geri devir pompasının çalıştığını kontrol et.Havalandırma havuzuna basılan su kadar geri devir olmalıdır.(%75’e kadar.)
4. Temiz su pompasının çalıştığını kontrol et.
5. Dozaj pompasının çalıştığını kontrol et.Klor tankını ve yedeğini kontrol et.

6.İşletme defterini doldur.

 

B.PERİYODİK KONTROLLER:

 

1.Blowerın yağını(dişli-rulman) kontrol et.(7 günde bir)

2.Blowerın yağını değiştir.140 numara yağ.(90 günde bir)

3.Blowerın kayışlarını kontrol et.(7 günde bir)

4.Kum filtresinde ters yıkama yap.(geri kullanım olduğu süre içerisinde 2 günde 1)

5.Temiz su pompası seviye şamandırasının çalıştığını kontrol et.(5 günde bir)

7.Temiz su pompası salmastra su kaçaklarınıkontrol et.(7 günde bir)

8. Havalandırma tankından şeffaf bir kaba numune al,normal çalışan sistemlerde 30 dakika bekletme süresi sonunda tabana çöken aktif çamur,hacmin yaklaşık 1/3’ü olur.Aktif çamur az ise,çamur çürütmeye çamur almayı durdur.Aksi durumlarda

çamur çürütmeye çamur alınma miktarını arttır.(7günde bir,işletme defterine yaz)

9.Çökelme havuzu üzerinde oluşabilecek çamur kabarmasını kontrol et,aşırı       kabarma varsa sistemden al veya basınçlı su ile dağıtaraka tabana çökmesini sağla.(5 günde bir)

 

 

 

 

SİSTEMDE OLUŞABİLECEK PROBLEMLER VE ÇÖZÜMLERİ

TERFİ POMPASI SU BASMIYOR:

• Vanaların pozisyonunu kontrol et.
• Su seviyesini kontrol et. Su seviyesi düşükse pompasının şamandrası yatık konumdadır.Pompanın çalışması için şamandranın dik konumda olması gereklidir.
• Pompanın elektrik bağlantısını kontrol et(fiş-priz)
• Pompanın fanlarında katı madde olup olmadığını kontrol et
• Panodan termikleri kontrol et,termik atmış ise düzelt

 

BLOWER ÇALIŞMIYOR:

• Blower zaman saati ile otomatik devreye girip çıkacaktır.Zaman saatinin konumunu kontrol et.
• Termikleri kontrol et.

 

DOZAJ POMPASI ÇÖZELTİ BASMIYOR:

 

Elektrik bağlantılarını kontrol et.(fiş-priz)

• Depoda klor olup olmadığını kontrol et.
• Pompanın emiş ve basma hattındaki çekvalfleri temizle

 

TEMİZSU POMPASI SU BASMIYOR:

Seviye şamandrasının konumunu kontrol et.

• Pompanın emiş ve basma hattındaki vanaların pozisyonlarını kontrol et.
• Termikleri kontrol et

 

AKTİF ÇAMURUN RENGİ SİYAH ( NORMALDE KAHVERENGİ):

Blowerın çalıştığını kontrol et.

• Hava vanalarını kontrol et.Çamur havasız kalmış olabilir.
• Çamur miktarını kontrol et.Çamur miktarı fazla olabilir,bu durumda çamur çürütme tankına çamur al.

FAZLA MİKTARDA KÖPÜĞÜN OLUŞMASI:

Olası Neden: Kullanılan deterjan miktarı fazladır.

Çözüm:

         1.Tanka verilen hava miktarı azaltılır.Çözünmüş oksijen konsantrasyonunun 0.5 mg/L’nin altına inilmemesine dikkat edilmelidir.

         2.Basınçlı su tutulur.

Olası Neden: Havalandırma havuzundaki MLSS (askıdaki katı madde) konsantrasyonu 2000 mg/L’den daha düşüktür.

Çözüm:

         1.Çökeltme havuzundaki bütün aktif çamur havalandırma havuzuna geri  döndürülür.

         2.Terfi pompası kapatılarak sistem bir süre böyle çalıştırılır.

         3.Başka tesisten aşı yapılır veya aktif çamur eklenir.

         4.Gerekirse azot ve fosfor eklenir.

Olası Neden: Havalandırma havuzundaki MLSS (askıdaki katı madde) konsantrasyonu 2000 mg/L’den daha düşüktür.

Çözüm:

         1.Çökeltme havuzundaki bütün aktif çamur havalandırma havuzuna geri döndürülür.

         2.Terfi pompası kapatılarak sistem bir süre böyle çalıştırılır.

         3.Başka tesisten aşı yapılır veya aktif çamur eklenir.

         4.Gerekirse azot ve fosfor eklenir.

 

HAVALANDIRMA HAVUZUNDA

• Karışım sıvı rengi koyu siyah: Havuzda anaerobik şartların oluştuğunu gösterir.

     Sebebi  az havalandırma yada uygun olmayan miktarda geri dönüş çamuru demektir.

 

• Taze gevrek beyaz köpük : Tesisin iyi çalıştığını gösterir bu durumu muhafaza etmek gerekir.

 

• Çok fazla kabaran beyaz köpük: Beyaz sabunsu köpüğün koyu kalın dalgalı olması çamur yaşının çok az olduğunu ve artık çamur debisinin azaltılarak çamur yaşının arttırılması gerektiğini gösterir. Aynı zamanda deterjan gibi maddelerin fazlalığını gösterir.

 

• Kalın kirli koyu esmer köpük: Yoğun biraz yağlı ve kirli kahverengiye yakın köpük tabakasının havalandırma havuzunu örtmesi , çamur yaşının fazlalığını gösterir bu durumu gidermek için çamur debisi arttırılarak çamur yaşı azaltılır.

SON ÇÖKELME HAVUZUNDA :

Çıkış suyu berrak ve göze hoş geliyorsa sistem sağlıklıdır.

 

BİYOLOJİK ARITMA SİSTEMİNDEN ÇIKAN SULARIN İSTENEN KALİTEDE OLMAMASI:

Olası Neden:

 

• Verilen atıksu miktarının proje debisinden çok fazla olması.
• Atıksuya zehirli madde karışıyor.
• Organik yüklemedeki dalgalanmalar nedeni ile mikroorganizmalar için yeterli besinin mevcut olmaması veya ani yüklemeler nedeni ile havalandırma havuzuna mikroorganizmaların tüketeceğinden çok daha fazla miktarda kirletici madde girmesi
• Çözüm:        

         1.Atıksuya karışmış olabilecek zehirli madde bulunmalı ve tesise girmesi yasaklanmalıdır.

         2.Dengeleme havuzunun çalışma prensipleri gözden geçirilmeli ve yeniden yapılandırılmalıdır.

         3.Organik yüklerin sabitlenmesi için terfi pompasının çalışma aralığı yeniden ayarlanmalıdır.

 

 

 

 

 

HAVALANDIRMA TANKINDA HAVA KABARCIKLARININ ÜNİFORM DAĞILMAMASI

• Olası Neden:

Havalandırma havuzundaki difüzörlerden bir veya birkaçının tıkanması ya da hava vanalarının gerektiği kadar açılmaması.

• Çözüm:

         1.Vanalar ayarlanır.

         2.Sonuç alınmazsa havuz boşaltılır ve difüzörler temizlenir.

ÇÖKELTME HAVUZU ÇIKIŞ SAVAĞINDA FLOKLAR GÖRÜLMESİ VE TAM KARIŞIMLI SIVININ ÇÖKELME KARAKTERİSTİKLERİNİN İYİ OLMAMASI:

• Olası Neden:

Havalandırma havuzunda oluşan flokların yeterince büyük ve ağır olmaması

• Çözüm:

         1.Akm kontrol edilmelidir.

         2.Toksik madde olmadığına kanaat getirilirse,çamur çürütme havuzuna giden geri devir hattı komple açılır ve havalandırmaya giden hat kapatılır.

         3.Mümkünse havalandırma havuzuna geri dönen aktif çamur sodyum hipoklorit çözeltisi ile klorlanır.(5-6 mg/L)

         4.Havalandırma havuzuna giren atıksu miktarı azaltılarak,katı madde yüklemesi düşürülür.

ÇÖKELTME TANKINDA ÇÖKMESİ GEREKEN ÇAMUR YÜZÜYOR:

• Olası Neden:

Havalandırma havuzunda düşük Ph ve çözünmüş oksijen değerlerinden dolayı  filamentli mikroorganizma üremesi

• Çözüm:

1.Ph değeri 6.8’den, çözünmüş O2 değeri de 0.5 mg/l’den az olmayacak şekilde ayarlanmalıdır.

2.Havalandırma tankından alınan sıvıda çökebilir katı madde analizi uygulanmalı ve bir mezür ile çöken floklarla üst suyu arasındaki yüzeyin hareketi takip edilmelidir.

3.Geri dönen çamur miktarı ölçülmelidir.

4.NO3 ve NO2 analizleri yapılmalıdır.

5.Havalandırma tankına giren organik yük azaltılmalıdır.

6.Bulunabilirse daha önceden bir süre havalandırılan çürütülmüş aktif çamur  havalandırma havuzuna verilmelidir.

7.Bir uzmana danışarak,havalandırma havuzuna kireç kaymağı ile aluminyum sülfat ilave edilmelidir.

8.Havalandırma tanklarına geri dönen çamur,5-6 mg/l klor çözeltisi eklenerek klorlanmalıdır.

9.Havalandırma havuzundaki difüzörlere giren hava azaltılmalıdır ve çökeltme havuzundaki çamurun bir kısmı havalandırma havuzuna verilmelidir.Bu işlemler sırasında havalndırma havuzundaki çamur yaşı azalırken nitrifikasyon duracaktır.

10.Havalandırma havuzuna geri dönen çamur miktarı arttırılmalı veya tüm çamur geri döndürülmelidir.

11.Mikroorganizmalar için gerekli besinin bulunup bulunmadığı araştırılmalı ve gerekirse azot ve fosfor ilave edilerek, filamentli organizmaların üremeleri durdurulmalıdır

TEMİZ SU HAVUZU ÇIKIŞ SUYU SEPTİK BİR KOKU TAŞIYOR:

• Çözüm:

1.Hidrafor veya deşarj pompasının seviyesinin yeniden ayarlanarak, arıtılan suyun fazla bekletilmeden temiz su havuzundan uzaklaştırılması

2.Temiz su tankına bir hava hattı çekilmesi

DENGE DEPOSU

• Sorun :

Denge pompası sürekli çalışıyor,su bitse de durmuyor veya su seviyesi yükseliyor pompa yine de çalışmıyor.

• Çözüm:

Pompa şamandırasında sorun var,şamandıra alt veya üst seviyede takılmış kalabilir.Şamandıra oynatılarak pompanın çalışması/durması sağlanır, veya şamandra bozulmuştur,değiştirilmelidir.

• Çözüm:Pompanın fanı tıkalı veya fan yerinden çıkmış olabilir.Temizlenmeli veya fan yerine     takılmalıdır.
• Sorun :Pompa sürekli termik attırıyor.
• Sorun :Pompa çalışıyor ama su basmıyor.
• Çözüm:Pompa emiş yapamıyor veya pompa arızalı(yanmış) olabilir.Emiş engeli düzeltilmeli veya yanmış ise pompa tamir(sarım yapılmalı) edilmelidir.

** Bu sorunların ana nedenleri,denge tankına iri katı maddelerin(poşet,pet           şişe,tahta,kağıt parçası,havlu) gelmesidir.

Denge deposu temizlenmeli arıtmaya  sadece atıksu gelmesi sağlanmalıdır.

• Sorun:Denge deposunda koku var.
• Çözüm:Terfi pompasının çalışma periyodu düzenlenmeli,daha kısa aralıklarla çalışması için şamandıra seviyesi ayarlanmalıdır.
• Sorun:Denge tankına gelen atıksularda artış.
• Çözüm:Düzensiz su kullanımı,kanalizasyon hatlarına yer altı sularının sızması,oturulmayan binalarda açık kalmış vana veya su kaçakları olması.Sorunlar giderilmelidir.

KLOR POMPASI

• Sorun :Klor pompası çalışıyor,klor atmıyor.
• Çözüm:Klor kabı boşalmış olabilir,emiş borusu hava yapmış olabilir.Emiş borusu veya filtresi tıkanmış olabilir.Pompa diyaframında arıza veya tortu olabilir.Klor kabı her zaman sıvı klor ile doldurulmalı,havası alınmalı,sık sık emiş filtresi temizlenmeli, pompa diyaframı temizlenmeli,tüm işlemlerden sonra pompa verimli değil ise değiştirilmelidir.
• Sorun :Klor pompası çalışmıyor.
• Çözüm:Pompa kapalı olabilir,açılmalıdır.Pompanın çalışması başka bir ekipmanın              çalışmasına bağlı olabilir.(deşarj pompasına veya giriş terfi pompasına).Bağlı                olduğu ekipmanın çalıştırılması ile klor pompasının çalışması kontol edilmelidir.

***ekipmanların termik veya sigorta attırmaları,voltaj oynaması ekipman arızasını  gösterir.Gerekli önlemi alıp bakımlarını yaptırmalıyız.